ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΤ'ΗΧΟΝ ΑΝΑΣΤΑΣΙΜΩΝ ΚΑΘΙΣΜΑΤΩΝ, ΕΞΑΠΟΣΤΕΙΛΑΡΙΩΝ ΚΑΙ ΑΙΝΩΝ
1. Αναστάσιμα - Καθίσματα
Κείμενο - μετάφραση - σχόλια οικοδομής:
Μητροπολίτου Αλεξανδρουπόλεως Ανθίμου.
Ήχος α'.
Τόν τάφον σου, Σωτήρ, στρατιώται τηρούντες, νεκροί τη αστραπή,του οφθέντος αγγέλου εγένοντο κηρύττοντος γυναιξί την Ανάστασιν. Σε δοξάζομεν, τον της φθοράς καθαιρέτην· σοί προσπίπτομεν τώ αναστάντι εκ τάφου και μόνω Θεώ ημών.
Οι στρατιώτες που εφύλασσαν τον τάφο σου, Σωτήρα Χριστέ, έγιναν σαν νεκροί από την αστραφτερή παρουσία του εμφανισθέντος αγγέλου, που ανήγγειλε στις ευλαβικές γυναίκες την Ανάστασή σου. Σε δοξολογούμε, Κύριε, σένα που είσαι ο νικητής της φθοράς, πέφτουμε στα γόνατα μπροστά σε σένα, Κύριε, που ανεστήθης από τον τάφο και που είσαι ο μοναδικός Θεός μας.
Ας σταθούμε ευλαβικά μπροστά στον άδειο τάφο του Κυρίου. Μετά την λαμπροφόρο Ανάστασή του, ο τάφος του είναι ο τόπος από όπου ανέβλυσε το φώς και η ζωή.
Όταν βρεθούμε στους άγιους εκείνους Τόπους, όπου έγιναν όλα τα γεγονότα της θυσίας του Κυρίου μας, πέφτουμε στα γόνατα για να προσκυνήσωμε εκεί όπου ετάφη το άχραντο Σώμα Του· εκεί που ο Άγγελος έσυρε την πλάκα του μνημείου, κι ο θριαμβευτής Χριστός ανεστήθη από τους νεκρούς. Συντριμμένοι πολλές φορές, μα και ευλαβείς, στεκόμαστε μπροστά στους τάφους των προσφιλών μας ανθρώπων· είναι οι συγγενείς μας, οι φίλοι μας, οι ευεργέτες μας, που έφυγαν από τον κόσμο αυτό και τα σώματά τους αναπαύονται στους φροντισμένους τάφους. Είναι πολύ φυσικό να γεμίζουν δάκρυα τα μάτια μας, καθώς αντικρίζουμε το παγερό χώμα ή την μαρμάρινη πλάκα να σκεπάζει τους προσφιλείς μας.
Μα κάπου εκεί προβάλλεται ένας Σταυρός. Είναι το σύμβολο της νίκης του Χριστού κατά του θανάτου. Αυτές, λοιπόν, οι πλάκες θα σπάσουν μια μέρα, κι από όλους τους τάφους, όπου της γης, θα αναστηθούν οι νεκροί μας και θα ζήσουν μαζί με μας την νέα ζωή της αιωνίου μακαριότητος. Θα μένουν τότε άδειοι κι οι δικοί μας τάφοι, κι η οικουμένη θα πλημμυρίσει από τις στρατιές των αναστημένων ψυχών και σωμάτων, που πήραν την πνοή της ζωής από τον αναστημένο Χριστό.
Στο Σύμβολο της Πίστεως απαγγέλομε κάθε φορά· «προσδοκώ ανάστασιν νεκρών και ζωήν του μέλλοντος αιώνος. Αμήν». Αυτή η πίστη μας, ας πηγάζει από το κενό μνημείο του Σωτήρος Χριστού, κι από τον γλυκό αντίλαλο των αναστασίμων ύμνων που αρμονικά και αιώνια επαναλαμβάνει η Εκκλησία μας.
Ήχος β'.
Ο ευσχήμων Ιωσήφ, από του ξύλου καθελών το άχραντόν σου Σώμα, σινδόνι καθαρά, ειλήσας και αρώμασιν,
εν μνήματι καινώ κηδεύσας απέθετο. Αλλά τριήμερος ανέστης, Κύριε, παρέχων τώ κόσμω το μέγα έλεος.
Αφού ο Ιωσήφ, που ήταν αξιωματούχος του ιουδαϊκού συνεδρίου, κατέβασε από τον Σταυρό το άχραντό σου Σώμα, Χριστέ, το περιτύλιξε με καθαρό σεντόνι, του έβαλε αρώματα και μέσα σε καινούργιο τάφο το τοποθέτησε αφού πολύ το περιποιήθηκε. Αλλά, συ Κύριε, μετά από τρεις ημέρες ανεστήθης, χαρίζοντας στον κόσμο το μεγάλο σου έλεος.
Μέσα στη δίνη των γεγονότων της σταυρώσεως του Κυρίου, και την ώρα που φοβισμένοι οι μαθηταί έχουν χάσει το ηρωϊκό φρόνημά τους, ο «κεκρυμμένος» μαθητής του Χριστού, ο Ιωσήφ, παίρνει την πιο επικίνδυνη πρωτοβουλία. Επικίνδυνη για την θέση του, σαν διακεκριμένου μέλους του ιουδαϊκού συνεδρίου, ευγενικιά και ηρωική για την θέσι του, σαν μαθητού του Χριστού. Πόσο μεγάλη τιμή του επεφύλαξεν ο Θεός γι' αυτή του την πράξη· αξιώθηκε ο Ιωσήφ να πάρει στα χέρια του το άχραντο Σώμα του Λυτρωτού, να το περιποιηθεί, να το περιτυλίξει, να το αρωματίσει, και να το τοποθετήσει σ' ένα καινούργιο τάφο.
Το όνομά του γι' αυτή την θεάρεστη πράξη του, έμεινε μέσα στην ιστορία, κι ολόκληρο το γεγονός εξιστορείται στη λατρεία και στην τέχνη της Εκκλησίας με τόση έμφαση. Το ίδιο συμβαίνει, σε αναλογία, πάντοτε, μέσα στην πορεία της ζωής των Χριστιανών. Έρχονται στιγμές που πρέπει πιο καίρια κι αποφασιστικά, χωρίς προσχήματα και δισταγμούς, να σηκώσουμε στα χέρια μας και στους ώμους μας κάποια ευθύνη για την υπόθεση της πίστεως, για το όνομα του Χριστού και για την δόξα της Εκκλησίας. Το πιο εύκολο είναι να δεχόμαστε τις τιμές το πιο δύσκολο είναι να αναλαμβάνομε τις ευθύνες. Εμείς θέλομε τις τιμές για τον εαυτό μας και τις ευθύνες τις αφήνομε για τους άλλους. Έ όχι· Αυτό δεν είναι πνεύμα Χριστού, δεν είναι ούτε μια απλή τιμιότητα. Το χριστιανικό, το ηρωικό και το τίμιο στοιχείο στη ζωή μας, το αποδεικνύει μόνον η χωρίς δισταγμούς και συμβιβασμούς αφοσίωσί μας στο Χριστό και στα της Εκκλησίας. Ένα τέτοιο παράδειγμα μας άφησε ο Ιωσήφ, που αξιώθηκε να απολαύσει τόσο σύντομα την χαρά της Αναστάσεως του Διδασκάλου του. Δύσκολο είναι να τον μιμηθούμε;
Ήχος γ'.
Χριστός εκ νεκρών εγήγερται, η απαρχή των κεκοιμημένων, ο πρωτότοκος της κτίσεως, και δημιουργός πάντων των γεγονότων,την καταφθαρείσαν φύσιν του γένους ημών εν εαυτώ ανεκαίνισεν. ουκέτι θάνατε κυριεύεις,
ο γάρ των όλων Δεσπότης το κράτος σου κατέλυσε.
Ο Χριστός έχει πλέον αναστηθεί από τους νεκρούς, και έγινε έτσι η πρώτη και μοναδική αρχή της αναστάσεως αυτών που έχουν αποθάνει. Αυτός ο πρωτότοκος της κτίσεως, που εγεννήθηκε δηλαδή από την ίδια ουσία του Ουρανίου Πατρός προαιωνίως και που είναι συγχρόνως ο Δημιουργός όλων αυτών που έχουν γίνει γύρω μας, έκαμε τελείως καινούργια, με το προσωπικό-λυτρωτικό έργο Του την φύσιν του ανθρωπίνου γένους, που είχε διαφθαρή από την αμαρτία. Δεν έχεις πλέον καμμιά εξουσία και δύναμη, θάνατε· διότι ο εξουσιαστής όλου του κόσμου Χριστός εξουδετέρωσε και υπέταξε την δύναμί σου.
Η Ανάστασι του Κυρίου Ιησού Χριστού είναι τετελεσμένη πράξη, ένα τέλειο θαύμα, το τελειότερο όλου του κόσμου και όλης της ιστορίας· είναι μια πράξη, της οποίας οι συνέπειες είναι μια συνεχής ροή ευεργεσίας για το ανθρώπινο γένος. Είναι αυτό που διατυπώνεται στο σημερινό «Κάθισμα»· ο Χριστός είναι «η απαρχή των κεκοιμημένων». Και δεν υπάρχει πιο ευαίσθητο θέμα για όλους μας από το θάνατο· και εκείνο, που σαν σκέψη και απορία καταλαμβάνει τους πιο πολλούς, είναι τι έγινε ή τι θα γίνει με τους προσφιλείς νεκρούς μας. Τόσο για μας, λοιπόν, όσο και για τους «κεκοιμημένους» μας, ο αναστημένος Χριστός είναι η εγγύησι για την ανάσταση κατά την ημέρα της ενδόξου παρουσίας Του.
Το λέγει τόσον εκφραστικά ο θείος Απόστολος· «αυτός ο Κύριος εν κελεύσματι, εν φωνή αρχαγγέλου και εν σάλπιγγι Θεού καταβήσεται απ' ουρανού, και οι νεκροί εν Χριστώ αναστήσονται πρώτον» (Α' Θέσσ. δ', 16). Με την βεβαία ελπίδα μιας τέτοιας αναστάσεως, πώς είναι δυνατόν να μη ενδιαφέρεται κανείς, όσο ζει, για την ανακαίνιση της ψυχής του, την οποία μόνο με την δύναμη του Θεού ημπορεί να επιτύχει; Έτσι, την τραχύτητα της ψυχής πολλών ανθρώπων που ζουν γύρω μας, την σκληρότητά τους απέναντι στον πόνο και την δοκιμασία του άλλου, μπορούμε να την αποδώσωμε στην απουσία αυτής της ανακαινίσεως, που μόνον από την πίστη στην Ανάσταση του Χριστού μπορεί να ξεκινήσει· γιατί αυτή είναι ο πιο πλατύς ορίζοντας της ζωής. Απ' εδώ ξεκινάει και το χρέος το δικό μας. Να δείξωμε αυτόν τον ολοφώτεινο ορίζοντα σ' αυτούς, που σκυμμένοι στη γη, δεν τον είδαν ακόμη, και μένουν δυστυχείς οδοιπόροι της ζωής· η μεγάλη, η τέλεια χαρά του Ουρανού είναι και δική μας.
Ήχος δ'.
Αναβλέψασαι του τάφου την είσοδον, και την φλόγα του Αγγέλουμη φέρουσαι, αι Μυροφόροι σύν τρόμω εξίσταντο λέγουσαι·
Άρα εκλάπη ο τώ ληστή ανοίξας Παράδεισον; άρα ηγέρθη ο και προ πάθους κηρύξας την έγερσιν; Αληθώς ανέστη Χριστός ο Θεός,
τοίς εν Άδη παρέχων ζωήν και ανάστασιν.
Αφού οι ευσεβείς μυροφόροι γυναίκες είδαν ανοικτή την είσοδο του τάφου, όπου είχαν τοποθετήσει το νεκρό Σώμα του Κυρίου Ιησού, και μη μπορώντας να υποφέρουν την αστραφτερή από φώς μορφή του αγγέλου, εξεδήλωσαν την μεγάλη έκπληξί τους, λέγοντας· άραγε εκλάπη Αυτός που άνοιξε στο ληστή τον Παράδεισο; άραγε ηγέρθη εκ των νεκρών Αυτός, που και πριν από το άγιο πάθος του είχε κηρύξει προφητικώς την έγερσι; Πραγματικά ανεστήθη ο Χριστός και Θεός μας, παρέχοντας σ' αυτούς που ήσαν δέσμιοι στα τάρταρα του Άδου την ζωή και την Ανάστασι.
Τά έχασαν μπροστά στο θέαμα του αστραφτερού αγγέλου οι ευσεβείς μαθήτριες· και τα ερωτηματικά, για το τι έγινε το σώμα του Χριστού, που το είχαν ενταφιάσει, εγίνοντο εντονώτερα. Μά όταν κατάλαβαν καλά τα γεγονότα και είδαν τα ολοφάνερα πειστήρια της Αναστάσεώς του, ξέσπασαν σε ευφρόσυνο ύμνο· «αληθώς ανέστη Χριστός ο Θεός...».
Πολλά ερωτηματικά, ίσως, να έρχονται και στη δική σου ψυχή, αδελφέ μου, για το ένα ή το άλλο πρόβλημα της πίστεως. Όταν όμως η διάθεσί σου είναι αγαθή, η απάντηση θα έλθει ολόφωτη και πειστική. Η ανθρώπινη αδυναμία και ο ατελής νούς του ανθρώπου, είναι αλήθεια, πώς δεν επιτρέπουν να συλλάβομε ολόκληρο το μυστήριο της θυσίας και του θριάμβου του Αρχηγού της πίστεώς μας. Γι' αυτό μας χρειάζεται η καθαρότης της καρδιάς και η ταπείνωση, για να μπορέσουν τα μάτια της ψυχής μας να βλέπουν όλο και πιο πολλές πλευρές του μεγάλου θαύματος της ζωής, που τόσο άπλετα το φωτίζουν οι ακτίνες της Αναστάσεως.
Είναι άδικη η απαίτηση που προβάλλουν μερικοί· να ζουν δηλαδή την ακάθαρτη ζωή τους και συγχρόνως να φωτίζονται από το Πνεύμα του Θεού. Στα άνομα έργα μας, όχι μόνον ο Θεός, μα ούτε άγγελος δεν κάθεται να συμπαρασταθεί. Στη Βηθλεέμ και στον Τάφο του Χριστού γέμισε ο τόπος από αγγέλους, γιατί τα πάντα είχε εξαγνίσει η παρουσία του αγαθού Θεού. Ας καθαρίσωμε την ψυχή μας και τότε ο νούς μας θα φωτισθεί και ο φύλακας άγγελός μας δεν θα λείψει από κοντά μας.
Ήχος πλ. α'.
Τόν Σταυρόν του Κυρίου εγκωμιάσωμεν, την ταφήν την αγίαν ύμνοις τιμήσωμεν, και την Ανάστασιν αυτού υπερδοξάσωμεν·
ότι συνήγειρε νεκρούς εκ των μνημάτων ως Θεός, σκυλεύσας κράτος θανάτου, και ισχύν διαβόλου και τοίς εν Άδη φώς ανέτειλε.
Ας συνθέσομε επαινετικά εγκώμια για τον τίμιο Σταυρόν του Κυρίου, ας τιμήσωμε με μελωδικούς ύμνους την αγία ταφή του, και ας δοξάσωμε, όσο μπορούμε πιο πολύ, την λαμπροφόρο Ανάστασί του· διότι, καθώς Εκείνος ανεστήθη, ανέστησε μαζύ του, σαν Θεός που είναι, μέσα από τα μνήματά τους όλους τους νεκρούς, αφού εξουδετέρωσε την κυριαρχία του διαβόλου, και ανέτειλε φώς ανέσπερο και λυτρωτικό γι' αυτούς που ήσαν στον Άδη.
Ο Σταυρός, η Ταφή και η Ανάσταση είναι οι τρεις μεγάλοι σταθμοί του απολυτρωτικού έργου του Σωτήρος Χριστού. Και ο εκκλησιαστικός ποιητής μας καλεί να τιμήσομε με δοξολογικούς ύμνους τα μεγάλα αυτά γεγονότα της ζωής του Κυρίου· γιατί όλα αυτά έγιναν για την δική μας σωτηρία, έτσι ώστε, να μη φοβούμεθα το θάνατο και να μπορούμε να νικάμε τον διάβολο.
Πόσες φορές άραγε σκεπτόμαστε τα μεγάλα αυτά δώρα της αγάπης του Θεού σε μας, και αφήνομε την ψυχή μας να τραγουδήσει την ευγνωμοσύνη της στο Λυτρωτή Χριστό. Έχομε συνηθίσει μόνο να ζητάμε από τον Θεό· και ζητάμε να ικανοποιήσει όλα τα ατομικά μας αιτήματα, που συνήθως συνδέονται με τον υλικό και γήινο άνθρωπο. Μα πέρα από αυτά έχομε την υποχρέωση, σε κάθε στιγμή, να αισθανώμεθα έντονη την ευγνωμοσύνη προς τον Θεό, που χάρις στο απολυτρωτικό έργο του Υιού του, αδιακόπως μεριμνά για την σωτηρία των παιδιών του. Είναι δε τόσο το μέγεθος της αγάπης και της προνοίας του Θεού για τον άνθρωπο, ώστε τελικά κι αυτή η δοξολογία του Ονόματός του, πάλι τον ίδιο άνθρωπο οικοδομεί και τον προάγει στην αγιότητα· γιατί όποιος δοξολογεί τον Θεό μέσα από την ψυχή του, ενώνεται με τον Θεόν και εμπνέεται από το Πνεύμα του.
Ήχος πλ. β'.
Τού τάφου ανεωγμένου, του Άδου οδυρομένου, η Μαρία εβόα προς τους κεκρυμμένους Αποστόλους· εξέλθετε οι του αμπελώνος εργάται, κηρύξατε τον της αναστάσεως λόγον· ανέστη ο Κύριος, παρέχων τώ κόσμω το μέγα έλεος.
Όταν ο τάφος, όπου είχε ταφή ο Χριστός, είχε πια ανοιχθεί με την θριαμβευτική Ανάστασί του, και ενώ ο Άδης οδυρόταν για την συντριβή του από τον θριαμβευτή Χριστό, η Μαρία έλεγε φωναχτά προς τους κρυμμένους από φόβο και απελπισία Αποστόλους· βγείτε έξω για δουλειά οι εργάτες του αμπελώνος του Κυρίου, κηρύξατε σ' όλο τον κόσμο την μεγάλη αλήθεια της Αναστάσεως· ανεστήθη ο Χριστός και Κύριός μας παρέχοντας σ' όλους τους ανθρώπους το απέραντο έλεός του.
Καινούργιος αμπελώνας έτοιμος για πρωτογνώριστη καλλιέργεια, ήταν ο κόσμος, μετά την Ανάσταση του Κυρίου. Και η καλλιέργεια θα γινόταν με το κήρυγμα της Αναστάσεως· τι άλλο θα μπορούσε να ήταν σημαντικώτερο και ισχυρότερο για την ιστορία του κόσμου; «Νυν πάντα πεπλήρωται φωτός, ουρανός τε και γη και τα καταχθόνια», ψάλλει ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός, για να δώση τις διαστάσεις του μεγάλου γεγονότος. Από τότε και μετά τις εμφανίσεις του Αναστάντος Κυρίου ενώπιον των μαθητών του, οι εργάτες του αμπελώνος με εξοπλισμό ακαταμάχητο, το μήνυμα της Αναστάσεως, οργώνουν οποιοδήποτε γνωστό σημείο της Γης. Το ίδιο μήνυμα αναπτερώνει τις ελπίδες, γιγαντώνει την θέληση, ανανεώνει το φρόνημα για τους ωραίους αγώνες της αρετής, μέσα σ' ολόκληρη την ιστορία της Εκκλησίας. Και σύ, λοιπόν, αδελφέ μου, συνεχιστής στο έργο του ευαγγελισμού των ανθρώπων, γίνου ένας τίμιος εργάτης του αμπελώνος. Πάρε από το φώς της Αναστάσεως, για να φωτίσεις την ψυχή σου, πάρε από την ειρήνη του Χριστού για να γαληνεύσης την καρδιά σου, πάρε από την φωτιά της αγάπης του για να μείνη η καρδιά σου «καιομένη». Μόνον έτσι, με πνευματικό φώς στην ψυχή σου και θεία δύναμι στη θέλησί σου, θα προσθέσης την ταπεινή διακονία σου στο έργο του ευαγγελισμού των ανθρώπων· «πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη», παραγγέλει ο Χριστός.
Ήχος βαρύς.
Η ζωή εν τώ τάφω ανέκειτο και σφραγίς εν τώ λίθω επέκειτο· ως Βασιλέα υπνούντα στρατιώται εφύλαττον Χριστόν και άγγελοι εδόξαζον ως Θεόν αθάνατον, Γυναίκες δε εκραύγαζον· Ανέστη ο Κύριος, παρέχων τώ κόσμω το μέγα έλεος.
Η ζωή, δηλαδή ο Χριστός, βρισκόταν μέσα στον τάφο και μια σφραγίδα ασφαλείας είχε τοποθετηθή πάνω στην πέτρα του μνημείου· οι στρατιώτες εφύλασσαν τον Χριστό σαν ένα Βασιλιά που κοιμόταν και οι άγγελοι στους ουρανούς τον εδόξαζαν σαν αθάνατο Θεό, οι Γυναίκες δε έψαλλαν δυνατά· ανεστήθη ο Κύριος, παρέχοντας στον κόσμο το μεγάλο του έλεος.
Ούτε ο τάφος, ούτε το σφράγισμά του με την βαρειά πέτρα, ούτε οι φύλακες στρατιώτες κατώρθωσαν να εμποδίσουν την Ανάστασι του Χριστού· γιατί ο Χριστός ήταν η δύναμι και η ζωή. Τίποτε δεν μπορούσε να αντισταθή στο πρόσταγμά του, όταν ήταν στη γη· και τίποτε δεν μπορούσε τώρα, να κρατήση στη φθορά τον Αρχηγό της ζωής. Αυτή την δύναμη, μετά την Ανάστασί του, την χορηγεί σ' όλους τους δικούς του μαθητάς. Όσοι είναι παιδιά δικά του, όσοι Τον πιστεύουν σαν Λυτρωτή και Σωτήρα, όσοι κοινωνούν μαζί του με τα ιερά μυστήρια και την προσευχή, αυτοί παίρνουν από την δύναμη του. Γι' αυτό οι Χριστιανοί εφάνηκαν τόσο δυνατοί στις πιο σκληρές δοκιμασίες της Εκκλησίας.
Ο Χριστός ήταν η πηγή της δυνάμεώς τους. Και το ίδιο γίνεται σ' όλες τις εποχές. Σ' αυτή την δύσκολη και αντιφατική εποχή μας, μέσα στην ποικιλία των νέων πειρασμών, οι Χριστιανοί αποδεικνύονται πανίσχυροι· διατηρούν την καθαρότητα της ζωής· ομολογούν την πίστη τους διακρίνονται για το φρόνημά τους· φωτίζουν με το παράδειγμά τους. Αυτός που τους ενισχύει είναι ο Χριστός. Ο Απόστολος το έλεγε απερίφραστα· «πάντα ισχύω εν τώ ενδυναμώντί Χριστώ». Την ίδια δύναμη παίρνουμε όλοι, κάθε Κυριακή ιδιαίτερα, όταν συγκεντρωμένοι στο Ναό μας, ακούμε για τον άδειον τάφο, που από μέσα του ανέτειλε η δύναμη, η ζωή και το φως. Από τότε ο Χριστός δεν έλειψε ποτέ από την Εκκλησία του· δεν έφυγε ποτέ από κοντά μας. Είναι δίπλα μας και μέσα στην ψυχή μας. Ας Τον κρατήσωμε, λοιπόν, με την προσευχή και την διαγωγή μας, με τον καθημερινό αγώνα για την αρετή, για να μένωμε δυνατοί και ακμαίοι σ' όλη την αγωνιστική πορεία της ζωής μας.
Ήχος πλ. δ'.
Ανέστης εκ νεκρών, η ζωή των απάντων και Άγγελος φωτός, ταίς Γυναιξίν εβόα· Παύσασθε των δακρύων, τοίς Αποστόλοις ευαγγελίσασθε· κράξατε ανυμνούσαι· ότι ανέστη Χριστός ο Κύριος ο ευδοκήσας σώσαι ως Θεός, το γένος των ανθρώπων.
Ανεστήθης από τους νεκρούς σύ Κύριε, που είσαι η ζωή όλου του κόσμου, και Άγγελος φωτεινός έλεγε στις ευλαβικές Γυναίκες· σταματήστε τα δάκρυα, δόστε το ευχάριστο άγγελμα στους Αποστόλους· φωνάξατέ το με ψαλμούς, και ύμνους· διότι ανεστήθη ο Χριστός και Κύριος, που ηυδόκησε να σώση ως Θεός το ανθρώπινο γένος.
Εάν πιο συναισθηματικές οι μαθήτριες άφηναν να κυλούν τα δάκρυά τους για τον θάνατο του Διδασκάλου. Αλλά ο άγγελος του Θεού τους έδωσε την πρώτη απίστευτη πληροφορία· ότι ο Χριστός ανεστήθη. Έτσι, τα δάκρυα έπρεπε να σταματήσουν, και γρήγορα οι ίδιες ευλαβικές γυναίκες να μεταφέρουν το μήνυμα της Αναστάσεως στους μαθητάς. Τά γεγονότα εξελίχθησαν, σύμφωνα με τις εντολές που μετέφερε ο Άγγελος από τον Θεό. Και οι πηγές των πικρών δακρύων, έγιναν πηγές δακρύων χαράς για την καινούργια ημέρα, που ανέτειλε στον κόσμο. Πόσες φορές κι εμείς όλοι δεν αισθανόμαστε να γεμίζουν από δάκρυα τα μάτια μας για την μια ή την άλλη δοκιμασία; Κι όταν αυτή παρατείνεται, τότε με αγωνία περιμένομε την ανατολή μιας νέας ημέρας, για να στερέψουν οι πηγές των δακρύων. Το ερώτημα είναι, τι κάνομε ακριβώς για να δούμε στη ζωή μας τον άγγελο του Θεού, που θα μας παρηγορήση ή θα μας αναγγείλη την νέα ευλογία του Θεού.
Έχομε, δηλαδή, προετοιμάσει τον εαυτό μας για τις θλίψεις; κι όταν αυτές έρχωνται, έχομε την πίστι και την ελπίδα, ότι ο Θεός που μας αγαπάει τόσο, δεν θα μας αφήση να πειρασθούμε, παρά πάνω από όσο αντέχομε; Εάν ναί, τότε ας μη σταματήσωμε να αναθέτωμε σ' εκείνον την ελπίδα μας· να γονατίζωμε πολλές φορές, με πίστι και ευλάβεια, ώστε τα δάκρυα και η ικετευτική φωνή μας να γίνωνται ευπρόσδεκτα από την αγάπη του για μας. Ευλογημένοι, λοιπόν, είναι εκείνοι οι Χριστιανοί που γνωρίζουν να υπομένουν, να πιστεύουν και να ελπίζουν. Η λύπη, κάποια μέρα, θα γίνη χαρά· μά η πιο βέβαιη και η πιο μεγάλη χαρά τους περιμένει στους Ουρανούς, όπου αυτός ο Κύριος θα τους αποδώση το βραβείο για την πίστι και την ελπίδα τους.
***
2. Αναστάσιμα Εξαποστειλάρια
Κείμενο - μετάφραση - σχόλια οικοδομής: Μητροπολίτου Αλεξανδρουπόλεως Ανθίμου.
Το Α'.
Τοίς μαθηταίς συνέλθωμεν εν όρει Γαλιλαίας, πίστει Χριστόν θεάσασθαι, λέγοντα εξουσίαν λαβείν των άνω και κάτω·
μάθωμεν πώς διδάσκει, βαπτίζειν εις το όνομα του Πατρός έθνη πάντα και του Υιού και αγίου Πνεύματος και συνείναι τοίς μύσταις, ως υπέσχετο, έως της συντελείας.
Ας συγκεντρωθούμε μαζί με τους μαθητάς του Κυρίου στο όρος της Γαλιλαίας, όπως τους ώρισε Εκείνος, και με πίστι πολλή ας κυττάξωμε τον αναστάντα Χριστό και ας τον ακούσωμε να λέη, ότι επήρε πλέον και με την ανθρωπίνη φύσι του την εξουσία του ουρανού και της γης· να μάθωμεν ακόμη κατά ποίο τρόπο διδάσκει να βαπτίζουν οι μαθηταί του όλους εκείνους που ανήκουν ακόμη στα ειδωλολατρικά έθνη, στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος· και ότι θα μείνη μαζύ με τους μαθητάς του καθώς Εκείνος έδωκε την υπόσχεσι, μέχρι της συντελείας των αιώνων.
Εάν φαντασθούμε μια τέτοια κοινή συγκέντρωσι με το Χριστό και τους μαθητάς του, η ψυχή μας σκιρτάει από ανέκφραστη χαρά. Είναι μικρό να βλέπης τον αναστημένο Χριστό και να σού ομιλή για την δόξα του και να σε διδάσκη το θέλημά του; Ευσεβείς πόθοι του εκκλησιαστικού υμνογράφου, θα ειπούν μερικοί. Και όμως δεν είναι έτσι. Αρκεί να σκεφθούμε την ευχαριστιακή σύναξι της Κυριακής, δηλαδή την συμμετοχή μας στην Θεία Λειτουργία της Κυριακής, για να είμεθα ακριβώς μέσα σ' αυτήν την ατμόσφαιρα της αγιότητος και της πραγματικής παρουσίας του Χριστού. Στο ναό μας, κάθε Κυριακή, συγκεντρωμένοι με τους λειτουργούς του Κυρίου, συγκροτούμε την Εκκλησία, με κεφαλή τον Χριστό μας. Βαπτισμένοι στο όνομα της Αγίας Τριάδος και σε κοινωνία με την θριαμβεύουσα Εκκλησία, περιμένομε την στιγμή, που το Άγιο Πνεύμα, θα μετατρέψη τα τίμια δώρα σε Σώμα και Αίμα του Ιησού Χριστού. Κι όταν μετά από λίγο θα γινώμεθα μέτοχοι του Ποτηρίου, θα έχωμε μέσα μας το Χριστό σταυρωμένο και αναστημένο, όπως το είπε ο θείος Απόστολος «οσάκις γάρ αν εσθίητε τον άρτον τούτον και το ποτήριον πίνητε τον εμόν θάνατον καταγγέλετε». (Α' Κορινθ. ια', 26). Να λοιπόν η συνάντησι με τον Χριστό, ή καλύτερα, η ένωσι μετά του Χριστού «εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν αιώνιον». Αμήν.
Το Β'.
Τόν λίθον θεωρήσασαι αποκεκυλισμένον αι μυροφόροι έχαιρον· είδον γάρ νεανίσκον καθήμενον εν τώ τάφω και αυτός ταύταις έφη·
Ιδού Χριστός εγήγερται· είπατε σύν τώ Πέτρω τοίς μαθηταίς· Εν τώ όρει φθάσατε Γαλιλαίας,
εκεί υμίν οφθήσεται, ως προείπε τοίς φίλοις.
Οταν οι μαθήτριες του Κυρίου, που έφερναν τα μύρα για να αλείψουν το άχραντο Σώμα Του, είδαν πώς είχε μετακινηθή ο λίθος από το μνημείο, εγέμισαν από χαρά· διότι συγχρόνως είδαν να κάθεται επάνω στον άδειο τάφο ένας λαμπροφορεμένος άγγελος και αυτός τους είπε· Κυττάξτε, ο Χριστός έχει αναστηθή· αναγγείλατέ το στους μαθητάς και στον Πέτρο μαζύ· και τρέξετε αμέσως στο γνωστό όρος της Γαλιλαίας, διότι εκεί πρόκειται να εμφανισθή για χάρι σας, καθώς προείπε στους αγαπητούς του μαθητάς.
Το γεγονός της Αναστάσεως του Κυρίου γνωστοποιείται για πρώτη φορά στο κύκλο των προσφιλών του προσώπων. Οι ψυχές τους πλημμυρίζουν από χαρά. Οι ελπίδες τους αναπτερώνονται. Ο Πέτρος ξαναβρίσκει τον εαυτό του και τρέχει πότε στον κενό τάφο και πότε στο όρος της Γαλιλαίας. Από στόμα σε στόμα η Ανάστασι του Κυρίου θα πληρώση όλη την Ιερουσαλήμ και, μετά την Πεντηκοστή, ολόκληρο τον κόσμο.
Αυτό το αναστάσιμο μήνυμα μας φέρει και σήμερα, ημέρα Κυριακή, η Εκκλησία του Χριστού, αγαπητέ αναγνώστα. Εάν αυτό το μήνυμα δεν ανανεώνεται μέσα μας, τότε θα νεκρωθούμε ψυχικά. Η Ανάστασι του Χριστού είναι ανάστασι της ψυχής κάθε χριστιανού. Είναι τόσοι οι πειρασμοί, είναι τόσοι οι τοξευμοί του διαβόλου, ώστε, αν κυριαρχήση η αμαρτία, ο πνευματικός θάνατος θα είναι βέβαιος για μας. Ένας χριστιανός όμως, με αναστημένη ψυχή, ξέρει να γρηγορή, να αγωνίζεται, να προσεύχεται, να κοινωνή, να μελετά και να βρίσκεται πάντοτε, με ανοιχτά τα μάτια της ψυχής του, μπροστά στο κενό τάφο του Κυρίου ή στο όρος της Γαλιλαίας· για να δή τον Χριστό αναστημένο και παντοδύναμο, να ευλογή και να αγιάζη αυτούς που τον πιστεύουν. Ανάστασι του Χριστού· ανάστασι των ψυχών μας· κήρυγμα πανευφρόσυνο, αναλλοίωτο και αιώνιο· αυτή η χαρά μας, αυτή και η ελπίδα μας.
Το Γ'.
Οτι Χριστός εγήγερται μη τις διαπιστείτω· εφάνη τη Μαρία γάρ,έπειτα καθωράθη τοίς εν αγρόν απιούσι·
μύσταις δε πάλιν ώφθη ανακειμένοις ένδεκα, ούς βαπτίζειν εκπέμψας εις ουρανούς, όθεν καταβέβηκεν, ανελήφθη,
επικυρών το κήρυγμα πλήθεσι των σημείων.
Ας μη αμφιβάλλη κανείς ότι ο Χριστός έχει αναστηθή εκ νεκρών· διότι ενεφανίσθη στη Μαρία, έπειτα παρουσιάσθηκε σε δυό από τους μαθητάς που επήγαιναν σε κάποιο αγρό· πάλιν δε ενεφανίσθη στους ένδεκα μαθητάς που είχαν συγκεντρωθή για να συζητήσουν και να δειπνήσουν· αφού δε έδωκε την εντολή σ' αυτούς τους μαθητάς για να βαπτίζουν, ανελήφθη στους Ουρανούς, από όπου είχε κατεβή, επικυρώνοντας έτσι την αναγγελία για το γεγονός της Αναστάσεως με πλήθη τέτοιων αποδεικτικών σημείων.
Όποιος αμφιβάλλει για την Ανάστασι του Χριστού, αμφιβάλλει αυτομάτως για όλη την προσωπική του πνευματική υπόστασι· καταδικάζει τον εαυτό του σε μια πρόσκαιρη, επίγεια ζωή, χωρίς την προέκτασι της αιωνιότητος, που μας εχάρισε ο αναστημένος Χριστός. Τά ιερά Ευαγγέλια και οι ύμνοι της Εκκλησίας μας θυμίζουν τα συγκεκριμένα περιστατικά των εμφανίσεων του Κυρίου μετά την Ανάστασί του, με τους αυτόπτες μάρτυρες, και κυρίως τους Αποστόλους, που, μετά απ' αυτή την αναστάσιμη εμπειρία και τις εντολές του Κυρίου, εκήρυξαν σ' όλο τον κόσμο το Ευαγγέλιο.
Τί είναι η Ανάστασι του Χριστού, σαν γεγονός, για την δική μας ψυχή; Ενισχύει το ιεραποστολικό μας φρόνημα; Ανανεώνει πάντοτε μέσα μας την ελπίδα για τον Ουρανό; Δίνει φτερά στα πόδια μας για να γίνωμε κήρυκες της αγάπης; Mάς φέρνει στην αναστάσιμη λειτουργία της Κυριακής, για να την ξαναζήσωμε μυστηριακά; Εάν έχωμε τέτοια σκιρτήματα ψυχής, τότε σημαίνει πώς η φλόγα της Αναστάσεως καίει μέσα στην ύπαρξί μας, και ο αναστάς Χριστός κατευθύνει την ζωή μας. Ο όρθρος της Κυριακής με τα Ευλογητάρια, με τα αναστάσιμα Εξαποστειλάρια και τους ύμνους των Αίνων, ας είναι μια νέα αφορμή, κάθε φορά, για την είσοδο και την παραμονή μας στον ατέλειωτο λειτουργικό χώρο της Εκκλησίας μας.
Το Δ'.
Ταίς αρεταίς αστράψαντες, ίδωμεν επιστάντας εν ζωηφόρω μνήματι άνδρας εν αστραπτούσαις εσθήσεσι μυροφόροις κλινούσαις εις γήν όψιν·του ουρανού δεσπόζοντος έγερσιν διδαχθώμεν και προς ζωήν εν μνημείω δράμωμεν σύν τώ Πέτρω,
και το πραχθέν θαυμάσαντες, μείνωμεν Χριστόν βλέψαι.
Λαμπροφορεμένοι με τις αρετές του Χριστού, ας δούμε να στέκωνται στο κενό σημείο, από όπου ανέτειλε η νέα ζωή, δυό αγγέλους ντυμένους με αστραφτερά φορέματα, μπροστά στις μυροφόρους, που έκλιναν το πρόσωπό τους προς τη γη, από τη λάμψι που αντίκρυσαν· την ώρα αυτή που εδέσποζεν ο Ουρανός, ας διδαχθούμε την Ανάστασι του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και ας τρέξωμε μαζί με τον Πέτρο προς το μνημείο, εκεί που ευρίσκεται η αληθινή ζωή, και αφού θαυμάσωμε την νέα αυτή πραγματικότητα, ας παραμείνωμε για να δούμε τον αναστημένο Χριστό.
Πόσο πηγαία και ειλικρινής είναι η επιθυμία του εκκλησιαστικού υμνογράφου, να βρεθή μπροστά στον κενό τάφο του Χριστού! Έρχεται στο νού η εικόνα της παρουσίας των λαμπροφορεμένων αγγέλων, των σεμνών και φοβισμένων μυροφόρων· σκέπτεται έπειτα την δύναμι του Ουρανού και ζητεί να τρέξωμε στον τάφο, για να θαυμάσωμε την Ανάστασι και να αντικρύσωμε τον Χριστό.
Όλο το μυστικό για την επιτυχία αυτής της πορείας, ο ποιητής, το περικλείει στις τρεις πρώτες λέξεις του ύμνου· «ταίς αρεταίς αστράψαντες». Γιά να δούμε την λαμπρότητα της Αναστάσεως, πρέπει να αστράφτωμε κι εμείς με τις αρετές μας. Χωρίς την αγνότητα των προθέσεων, χωρίς την καθαρότητα της ψυχής, χωρίς την δύναμι της πίστεως, χωρίς τον οπλισμό της αγάπης, χωρίς τον φωτισμό της καλωσύνης, πώς μπορούμε να αντικρύσωμε τον κενό τάφο και τον Χριστό; Αν λοιπόν την καρδιά μας κατακαίη μια τέτοια επιθυμία, ας κυττάξωμε να λαμπροστολιστούμε με τις αρετές, για να αξιωθούμε μιας τέτοιας μεγάλης τιμής.
Το Ε'.
Η ζωή και οδός Χριστός εκ νεκρών τώ Κλεόπα και τώ Λουκά συνώδευσεν, οίσπερ και επεγνώσθη εις Εμμαούς, κλών τον άρτον· ων ψυχαί και καρδίαι καιόμεναι ετύγχανον, ότε τούτοις ελάλει εν τη οδώ και Γραφαίς ηρμήνευεν, ά υπέστη·
μεθ' ων, «ηγέρθη», κράξωμεν, «ώφθη τε και τώ Πέτρω».
Ο αναστημένος από τους νεκρούς Κύριος Ιησούς Χριστός, που είναι η πραγματική ζωή και η οδός συνώδευσε τους δυό αποστόλους, τον Κλεόπα και το Λουκά στην πορεία προς την κωμόπολι Εμμαούς, όπου βεβαίως, όταν έφθασαν, απεκαλύφθη σ' αυτούς, την ώρα ακριβώς που έκοβε σε κομμάτια και τους εμοίραζε τον άρτο· αυτών των αποστόλων οι ψυχές και οι καρδιές είχαν κυριευθή από την φλόγα του θείου ζήλου και της αφοσιώσεως στο Χριστό, όταν ωμιλούσε σ' αυτούς σε όλο το διάστημα της πορείας, και τους εξηγούσε με τις άγιες Γραφές, όσα μαρτύρια υπέφερε κατά την σταυρική θυσία του· μαζύ μ' αυτούς τους αποστόλους ας φωνάξωμε χαρούμενα, ότι ανεστήθη ο Χριστός και ενεφανίσθη και στον Πέτρο.
Μπορεί να μη τον ανεγνώρισαν αμέσως τον Χριστό οι δυό απόστολοι, αγαπητέ αναγνώστα· όμως η καρδιά τους εφλέγετο από τον θείο ζήλο και την αφοσίωσι σ' αυτόν, επειδή ήτο ο Κύριός τους κι ο Διδάσκαλός τους. Κι έτσι αξιώθηκαν, έστω και την τελευταία στιγμή, να τον δούν πάλι μπροστά τους και να μείνουν εκστατικοί, όταν τον έχασαν από τα μάτια τους. Μερικές φορές ζητούμε όλοι μας να καταλάβωμε περισσότερα πράγματα από την ζωή του Χριστού και να εισδύσωμε βαθύτερα στο μυστήριο της θείας οικονομίας του. Μά αυτό δεν μπορεί να γίνη μόνο με μαθηματικές αντιλήψεις και λογικά σχήματα. Πρίν απ' όλα χρειάζεται αυτός ο θερμός ζήλος και η αφοσίωσι στο Χριστό· το αποστολικό φρόνημα και ο θείος φόβος· το δόσιμο της καρδιάς στο Χριστό, και η έμπνευσι της ζωής μας από την Χάρι του· γιατί η πίστι προηγείται από την πεποίθησι και την γνώσι· η πίστι είναι δώρο του ουρανού, ενώ η γνώσι είναι απόκτημα του ανθρώπου. Χρειάζεται η πίστι για να αποκαλυφθεί και σε μας ο Χριστός και να μας εξηγήση ο ίδιος το Πάθος του και την Ανάστασί του. Θα ήταν ώρα ευλογίας και ανέκφραστης χαράς, όταν παίρναμε κι εμείς την πορεία προς κάποιους Εμμαούς για να αξιωθούμε, με θερμή την καρδιά μας από αγάπη στο Χριστό, να τον δούμε να τεμαχίζη τον άρτο και να μας προσφέρη την μερίδα μας.
Το ΣΤ'.
Δεικνύων ότι άνθρωπος, Σώτερ, εί κατ' ουσίαν, αναστάς εκ του μνήματος, βρώσεως συμμετέσχες, και μέσον στάς εδίδασκες μετάνοιαν κηρύσσειν· ευθύς δε προς ουράνιον ανελήφθης Πατέρα και μαθηταίς πέμπειν τον Παράκλητον επηγγείλω·
υπέρθεε, Θεάνθρωπε, δόξα τη σή εγέρσει.
Αποδεικνύοντας ότι είσαι στην ουσία τέλειος άνθρωπος, Ιησού Χριστέ και Σωτήρ μας, αφού ανεστήθης από το μνήμα, όπου είχες ενταφιασθή, έλαβες μέρος στο φαγητό, που σού παρέθεσαν οι μαθηταί σου· και αφού εστάθηκες στο μέσον της συντροφιάς τους, τους εδίδασκες να κηρύττουν στον κόσμο την μετάνοια· ευθύς αμέσως δε ανελήφθης στον Πατέρα που βρίσκεται στους Ουρανούς, ενώ υπεσχέθης να στείλης στους μαθητάς το Άγιον Πνεύμα για να τους ενισχύη· μοναδικέ Θεέ μας και Θεάνθρωπε, αιωνία ανήκει σε σένα η δόξα για την Ανάστασί σου.
Ενώπιόν μας πάντοτε προβάλλεται το μυστήριο της ενανθρωπήσεως του Λόγου· ο Χριστός έγινε τέλειος άνθρωπος, εκτός αμαρτίας, για την σωτηρία μας. Ένα τέτοιο μυστήριο, δεν είναι εύκολο να το ξεπερνά κανείς, όταν μάλιστα σκύβη να μελετήση τα ιερά μας κείμενα. Ο ποιητής του τροπαρίου, σχολιάζοντας το γεγονός της εμφανίσεως του Κυρίου μετά την Ανάστασί του, και την συμμετοχή του στο φαγητό των Αποστόλων, το βλέπει σαν μια πρόσθετη απόδειξι της ανθρωπίνης φύσεως και ουσίας του Ιησού Χριστού. Αν δεν δεχθούμε αυτό το θεμελιακό δίδαγμα της ανθρωπίνης ουσίας του Λόγου, τότε δεν μπορούμε να προχωρήσωμε σε καμμιά άλλη σκέψι, σχετική με το μυστήριο της θείας οικονομίας. Μέ αυτή, λοιπόν, την ταυτόχρονη θεϊκή και ανθρώπινη παρουσία του ο Χριστός, εδίδασκε τους μαθητές να κηρύσσουν την μετάνοια και λίγο πριν αναληφθή στους Ουρανούς, υπεσχέθη να τους στείλη το Άγιο Πνεύμα. Αυτό το Άγιο Πνεύμα, που ήλθε την ημέρα της Πεντηκοστής, και έκτοτε μένει στην Εκκλησία του Χριστού, είναι άραγε μέσα και στη δική μας την ύπαρξι; Είναι έτοιμη η ψυχή μας, έχομε κατάλληλο φρόνημα, έχομε αναστάσιμη χαρά, όπως οι μαθηταί του Κυρίου, για να βρίσκη ο Παράκλητος τόπο διαμονής και να μας επισκιάζη; Κάθε μια μέρα, σαν την σημερινή, ας είναι μια ανανέωσι της ψυχής μας, ώστε μέσα στην αναστάσιμη χαρά, να ευχαριστούμε τον Θεό για την αγάπη του και να προσφέρωμε την ψυχή μας για να «σκηνώνη εν ημίν» το Άγιον Πνεύμα.
Το Ζ'.
Οτι ήραν τον Κύριον της Μαρίας ειπούσης, επί τον τάφον έδραμονΣίμων Πέτρος και άλλος μύστης Χριστού, ον ηγάπα·
έτρεχον δε οι δύοκαι εύρον τα οθόνια ένδον κείμενα μόνα, και κεφαλής ήν δε το σουδάριον χωρίς τούτων διό πάλιν ησύχασαν,
τον Χριστόν έως είδον.
Οταν η Μαρία η Μαγδαληνή είπε στους δύο μαθητάς ότι επήραν τον Χριστό από εκεί όπου τον είχαν θάψει, τότε αυτοί, ο Σίμων Πέτρος δηλαδή και ο άλλος αφωσιωμένος μαθητής του ο Ιωάννης, που ιδιαιτέρως τον αγαπούσε ο Χριστός, έτρεξαν προς τον τάφο· έτρεχαν δε μαζύ και οι δύο και - όταν έφθασαν - βρήκαν τους νεκρικούς επιδέσμους, με τους οποίους είχαν τυλίξει το νεκρό σώμα του Ιησού, να είναι στη θέσι τους, χωρίς να έχουν καθόλου ανακατωθή· ακόμη δε και το κάλυμμα της κεφαλής του ήταν χωριστά από τους επιδέσμους, τακτοποιημένο σε κάποια θέσι· μετά από αυτό το γεγονός, που έπειθε πώς δεν πήρε κανείς το Χριστό, αλλ' ότι εκείνος ανεστήθη, οι μαθηταί έμειναν ήσυχοι, μέχρις ότου, μάλιστα, τον είδαν, όταν ενεφανίσθη ενώπιόν τους αναστημένος.
Η Μαγδαληνή ήταν ανήσυχη. Ο σεβασμός και η αφοσίωσί της στο Διδάσκαλο, έφεραν τα βήματά της στο μνημείο, που το βρήκε κενό. Σε λίγο, οι δυό μαθηταί, ο Πέτρος και ο Ιωάννης, έβλεπαν με τα μάτια τους, πώς ο τάφος ήταν κενός, και όλα έπειθαν πώς ο Χριστός ανεστήθη. Βέβαιοι πλέον για την Ανάστασι, περίμεναν μέχρι την ώρα που τον είδαν μέσα στο «υπερώον» της Ιερουσαλήμ. Η ανησυχία της Μαρίας και το τρέξιμο των μαθητών στον τάφο, μας δίνουν το μέτρο της δικής μας ανησυχίας και τον δείκτη του δικού μας δρόμου, για να βρεθούμε στον κενό τάφο. Από κεί θα αντλήσωμε δύναμι ακατανίκητη και φωτισμό πλούσιο, για να βρούμε την ειρήνη και την ηρεμία των λυτρωμένων παιδιών του Θεού. Βεβαιωμένοι για την ζωηφόρο Ανάστασι του Χριστού, τρέχομε το πρωί της Κυριακής στο ναό του Θεού, για να ακούσωμε τα αναστάσιμα μηνύματα του λυτρωμού και της χαράς. Κανένας άλλος χώρος, και τοπικά και πνευματικά, δεν μπορεί να μας δώση, ό,τι μας προσφέρει ο ναός μας, η εκκλησία μας. Μόνον εκεί βρίσκει κανείς την γαλήνη και την καθαρότητα. Μόνον εκεί βλέπει ζωντανό τον Χριστό, την γλυκειά Παναγία και τους συμπαθείς Αγίους. Και καθώς αξιωνόμαστε να δεχθούμε μέσα μας τον Χριστό με το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, περιμένομε την ημέρα που θα τον δούμε σ' όλη του την δόξα μαζί με την Μητέρα του και τους Αγίους βρίσκοντας κοντά του την αιώνια χαρά και την ευφροσύνη.
Το Η'.
Δύο αγγέλους βλέψασα ένδοθεν του μνημείου Μαρία εξεπλήττετο,και Χριστόν αγνοούσα ως κηπουρόν επηρώτα· «Κύριε, που το σώμα του Ιησού μου τέθεικας»· κλήσει δε τούτον γνούσα είναι αυτόν τον Σωτήρα, ήκουσε·
«Μή μου άπτου· προς τον Πατέρα άπειμι· ειπέ τοίς αδελφοίς μου.
Καθώς η Μαρία η Μαγδαληνή έβλεπε να φρουρούν το κενό μνημείο δυό άγγελοι, ο ένας προς το μέρος της κεφαλής και ο άλλος προς το μέρος των ποδιών, κατεχόταν από μεγάλη κατάπληξι· και επειδή δεν καταλάβαινε τον Χριστό, που ήταν μπροστά της αναστημένος, τον ερωτούσε σαν να ήταν ο κηπουρός· Κύριε, που έχεις βάλει το άχραντο σώμα του Διδασκάλου μου Ιησού; Όταν δε κατάλαβε από τον τόνο της φωνής του, πώς αυτός ήταν ο Χριστός, κι όταν είπε το όνομά της, άκουσε (τον Σωτήρα Χριστό να της λέγη)· μη με εγγίζης· πηγαίνω τώρα προς τον Πατέρα μου· δόσε αυτή την αγγελία στους αδελφούς μου και μαθητάς μου.
Αυτή η αγάπη της Μαγδαληνής στο Χριστό, της εχάρισε την μεγάλη τιμή να τον δή και να τον ακούση πρώτη μετά την Ανάστασί του. Καθώς διηγείται ο ιερός ευαγγελιστής Ιωάννης, ενώ η Μαγδαληνή είδε άδεια, αλλά στη θέσι τους, τα οθόνια και το σουδάριο και έτρεξε να το πή στους μαθητάς Πέτρο και Ιωάννη, που ήλθαν να τα δούν κι αυτοί, εκείνη έμενε έξω από το μνημείο και έκλαιγε, γιατί δεν ήξερε, που μετέφεραν τον Χριστό. Εκεί, λοιπόν, ανάμεσα στη θλίψι και στα δάκρυά της, στον πόνο της και στην ελπίδα, αντικρύζει τον Διδάσκαλο, που σε λίγο θα την προσφωνήση με το όνομά της. Ας μετρήσωμε εμείς την αγάπη μας και την αφοσίωσί μας στο Χριστό. Πόσο τον αγαπούμε; Πόσες φορές διερωτώμεθα αν είναι κοντά μας; Πόσες φορές τον ανακαλύπτομε μέσα στην ψυχή μας; Μήπως Εκείνος έρχεται, κι εμείς θολωμένοι από την αθυμία, δεν κατορθώνομε να τον αναγνωρίσωμε; Ας απαντήσωμε με ειλικρίνεια στον εαυτό μας. Εάν θέλωμε να ακούσωμε το όνομά μας στη Βασιλεία μας και να βρεθούμε στα δεξιά του, ας του δείξωμε όλη την αγάπη μας και την αφοσίωσί μας. Ο Χριστός είναι το Α και το Ω της ζωής μας.
Το Θ'.
Συγκεκλεισμένων, Δέσποτα, των θυρών ως εισήλθες τους αποστόλους έπλησας Πνεύματος Παναγίου, ειρηνικώς εμφυσήσας, οίς δεσμείν τε και λύειν τας αμαρτίας είρηκας· και οκτώ μεθ' ημέρας την σήν πλευράν τώ Θωμά υπέδειξας και τας χείρας,
μεθ' ού βοώμεν·«Κύριος και Θεός σύ υπάρχεις».
Ενώ οι πόρτες του υπερώου είχαν κλεισθή καλά, Δέσποτα Ιησού Χριστέ, καθώς εμπήκες μέσα θαυματουργικά, εγέμισας τους αποστόλους με το Πανάγιο Πνεύμα, αφού ενεφύσισες σ' αυτούς την ειρήνη την δική σου και τους είπες πώς έχουν το δικαίωμα να δεσμεύουν και να συγχωρούν τις αμαρτίες· μετά από οκτώ μέρες, στον ίδιο τόπο, έδειξες την πλευρά σου και μετά τα χέρια σου στο Θωμά· μαζί μ' αυτόν ομολογούμε με δυνατή φωνή· σύ υπάρχεις Κύριος και Θεός μας.
Ποιό είναι το δικό μας υπερώο, αγαπητέ αναγνώστα; Είτε είναι κλειστές είτε όχι οι θύρες του ναού μας, ο Χριστός ευρίσκεται πάντοτε εκεί· ιδιαίτερα στις ώρες της θείας λατρείας και στη θεία Ευχαριστία της Κυριακής ο Χριστός είναι «εν τώ μέσω ημών», και μας ευλογεί, μας αγιάζει, μας ειρηνεύει. Μέσα στο ιερό Αρτοφόριο, τοποθετημένο επάνω στην αγία Τράπεζα, ευρίσκεται το Σώμα του και το Αίμα του, που προσφέρεται εκτάκτως στους πιστούς και όταν δεν έχωμε τελέσει την θεία Λειτουργία. Όλος ο ναός είναι πλημμυρισμένος από αυτή την παρουσία του Χριστού και το Πνεύμα το Άγιον μας χαριτώνει και μας οδηγεί «εις πάσαν την αλήθειαν». Ο ναός μας, λοιπόν, ο ναός κάθε ενορίας, είναι και ένα υπερώο. Καθώς όμως στην ώρα της κοινής λατρείας προβάλλει στην Ωραία Πύλη ο λειτουργός του Θεού, η σκέψι μας πρέπει να σταματά στην εξουσία που έδωκε στους ιερείς του ο Χριστός να λύουν ή να δεσμεύουν τις αμαρτίες. Μέ την δύναμι της μετανοίας οι πιστοί καταφεύγουν στον πνευματικό τους, και εκεί, μέσα στο ιερό μυστήριο της εξομολογήσεως, αποθέτουν τα κρίματά τους, και ανανεωμένοι την ημέρα της Κυριακής, ξαναβρίσκονται στην αναστάσιμη χαρά της Λειτουργίας και γίνονται κοινωνοί του μυστηρίου της Ευχαριστίας· «Το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού εις άφεσίν σου αμαρτιών και εις ζωήν την αιώνιον».
Το Ι'.
Τιβεριάδος θάλασσα σύν παιδί Ζεβεδαίου, Ναθαναήλ, τώ Πέτρω τε σύν δυσίν άλλοις πάλαι, και Θωμάν είχε προς άγραν·
οί, Χριστού τη προστάξει, εν δεξιοίς χαλάσαντες πλήθος είλκον ιχθύων· ον Πέτρος γνούς προς αυτόν ενήχετο,
οίς το τρίτον φανείς, και άρτον έδειξε και ιχθύν επ' ανθράκων.
Η θάλασσα της Τιβεριάδος είχε ψαράδες τους μαθητάς του Κυρίου, και συγκεκριμένα τον Ναθαναήλ, τον Θωμά μαζύ με τους υιούς του Ζεβεδαίου και τον Πέτρο και άλλους δύο ακόμη· αυτοί οι μαθηταί με την εντολή του Χριστού, αφού έρριξαν τα δίχτυα στη δεξιά πλευρά του πλοίου, έπιασαν πλήθος από ψάρια· όταν ο Πέτρος κατάλαβε ότι αυτός ήταν ο Χριστός έπεσε στη θάλασσα και εκολύμπησε προς το μέρος του· σ' αυτούς τους μαθητάς, αφού εφανερώθηκε για τρίτη φορά ο Χριστός, προσέφερε ψωμί και ψάρι που ψηνόταν επάνω στα κάρβουνα.
Απογοητευμένοι οι μαθηταί, μετά τα τραγικά γεγονότα που ωδήγησαν τον Χριστό στο θάνατο, και παρ' ότι είχαν μάθει για την Ανάστασι, επιδόθηκαν στο ψάρεμα. Εκείνη την φορά ολόκληρη νύχτα εκουράστηκαν και δεν έπιασαν κανένα ψάρι. Αλλ' όταν πήραν την εντολή από τον Χριστό, για το που θα ρίξουν τα δίχτυα, αυτά σε λίγο γέμισαν τόσο πολύ από τα πολλά ψάρια, που κατάπληκτοι οι μαθηταί από το θέαμα, δεν μπορούσαν να το πιστεύσουν. Ενθουσιασμένος ο Πέτρος έπεσε στη θάλασσα, για να φθάση πιο γρήγορα στον αναστάντα Χριστό. Το ερώτημα, λοιπόν, είναι σαφές. Μπορούμε με την ζωή μας και με το φρόνημά μας να έχωμε μαζύ μας τον Χριστό για οδηγό και εμπνευστή; Μέχρι τώρα, πόσες φορές του αφήσαμε χώρο για να μας δείξη, τι έπρεπε να κάνωμε, για να επιτύχωμε στις τόσες καλές επιδιώξεις της ζωής μας; Ο Χριστός μπορεί να μας οδηγήση εκεί που πρέπει· και για τα πνευματικά, και για τα υλικά. Πάντοτε, όμως, κατά το συμφέρον της ψυχής μας. Σε μας ανήκει να του προσφέρωμε την θέλησί μας, την καρδιά μας. Κι όταν και στις επιτυχίες και στις αποτυχίες, τα δίχτυά μας είναι γεμάτα ή άδεια, ξέροντας πώς γίνεται το θέλημα του Θεού, συγκρατούμε τον ενθουσιασμό, λογικευόμεθα ή και υπομένομε καρτερικά. Ευλογημένη που είναι η χριστιανική ζωή, όταν την κατευθύνη ο Αρχηγός της ζωής, ο Κύριος Ιησούς!
Το ΙΑ'.
Μετά την θείαν έγερσιν τρίς τώ Πέτρω «φιλείς με;», πυθόμενος ο Κύριος, των ιδίων προβάτων προβάλλεται ποιμενάρχην ός ιδών ον ηγάπα ο Ιησούς επόμενον, ήρετο τον Δεσπότην. «Ούτος δε τι»; «Εάν θέλω», έφησε, «μένειν τούτον,
έως και πάλιν έρχομαι, τι προς σε, φίλε Πέτρε;».
Μετά από την θεία και ένδοξη Ανάστασί του, αφού ο Χριστός έμαθε και εβεβαιώθηκε, μετά από τρεις αλλεπάλληλες ερωτήσεις με το «φιλείς με», για την αγάπη του Πέτρου προς αυτόν (έτσι ο Πέτρος αποκατεστάθη στο αποστολικό αξίωμα), τον προβάλλει σαν αρχηγό και ποιμένα των δικών του λογικών προβάτων· όταν, εν τώ μεταξύ, ο Πέτρος είδε τον Ιωάννη, που τον αγαπούσε ιδιαιτέρως ο Χριστός, να τον ακολουθή, τότε ερώτησε τον Δεσπότη Χριστό· «Κύριε, τι θα γίνη μ' αυτόν εδώ και τι του επιφυλάσσεις»; Και ο Χριστός του απήντησε· «Κάμε την υπόθεσι, ότι εγώ θέλω να μείνη ο Ιωάννης σ' αυτή την ζωή, ώσπου να ξανάρθω στη δευτέρα παρουσία μου· εσένα σε τι αφορά και τι θα κερδήσης, αν το μάθης, αγαπητέ μου Πέτρε;».
Κάθε αναστάσιμο Εξαποστειλάριο, αντλεί το περιεχόμενό του, από το αντίστοιχο εωθινό Ευαγγέλιο. Έτσι σήμερα το θέμα είναι παρμένο, από όσα μας διηγείται ο ευαγγελιστής Ιωάννης στο κα' κεφάλαιο του Ευαγγελίου του. Στο διηγούμενο περιστατικό, ο Χριστός, μετά την Ανάστασί του, αποκατέστησε τον Πέτρο στο αποστολικό αξίωμα, γιατί ο ενθουσιώδης μαθητής είχε απαρνηθή τρεις φορές τον Χριστό στην αυλή του αρχιερέως. Έκλαψε όμως, τόσο πολύ, σαν ένα μικρό παιδί· μετενόησε με όλη τη δύναμι της ψυχής του. Αν λοιπόν, κάποτε αρνηθήκαμε ή επικράναμε τον Χριστό, ας αφήσουμε την ψυχή μας να κλάψη από αληθινή μετάνοια. Εκείνος θα μας φορέση και πάλι την λαμπρή στολή της ψυχής και θα μας επαναφέρη στη προηγούμενη θέσι μας. Πόσο μεγάλη, πόσο δυνατή είναι η μετάνοια! Κι όταν από κάποια περιέργεια ο Πέτρος ερωτούσε τον Χριστό για τον Ιωάννη, ο Χριστός και πάλι του απηύθυνε τους λόγους της οικοδομής. Πρόσεχε, Πέτρε, μη νοιάζεσαι για τον Ιωάννη και για το τι εγώ του επιφυλάσσω. Σύ να προσέχης για την σωτηρία σου. Ας αφήσωμε, αγαπητέ αναγνώστα, την περιέργεια και τις ανόητες θρησκευτικές απορίες· ας αφήσωμε την κατάκρισι εις βάρος των άλλων και ας κυττάξωμε, πώς θα είμαστε πάντοτε κοντά στον Χριστό· πώς θα πορευώμεθα τον δρόμο που θα μας οδηγήση στη σωτηρία. Το πιο μεγάλο έργο στη ζωή μας είναι να δώσωμε τον εαυτό μας στο Χριστό και στην Εκκλησία του, για να μας αγιάση και να μας σώση.
Αναστάσιμα Τροπάρια των Αίνων
Κείμενο - μετάφραση - σχόλια οικοδομής: Μητροπολίτου Αλεξανδρουπόλεως Ανθίμου.
Ήχος α'.
Ο Σταυρόν υπομείνας και τον θάνατον καταργήσας
και αναστάς εκ των νεκρών, ειρήνευσον ημών την ζωήν, Κύριε,
ως μόνος παντοδύναμος.
Σύ ο οποίος έδειξες τόση υπομονή στο μαρτύριο του Σταυρού και με αυτό κατήργησες τον θάνατο και μετά ανεστήθης από τους νεκρούς, κάμε ειρηνική την ζωή μας, Κύριε, σύ που σαν ο μόνος Θεός διαθέτεις όλην την δύναμι, για να μας δώσης ένα τέτοιο δώρο.
Ο Χριστός καρφωμένος επάνω στο Σταυρό, εκτός από την άκρα ταπείνωσι και αγάπη που έδειξε, μας έδωσε το τέλειο πρότυπο της υπομονής και της ειρήνης. Υπέμεινε το φρικτό, το άδικο μαρτύριό του, χωρίς γογγυσμούς, χωρίς ταραχή. Επονούσε ανυπόφορα· υπέμεινε όμως, χωρίς να χάση την ειρήνη του· διότι εγνώριζε ο Χριστός, πώς κι αυτό ήταν μέσα στο θέλημα του ουρανίου Πατέρα· πώς μέσα στο μοναδικό μυστήριο της Θυσίας του επί του Σταυρού μπορούσαν να περιληφθούν κι όλα τα άλλα· ακόμη ο Χριστός περίμενε την Ανάστασι, όπως ο ίδιος τόσες φορές το είχε προφητεύσει. Γι' αυτό ο ποιητής αυτού του ύμνου ζητεί να μας ειρηνεύση την ζωή ο Χριστός, ο Θεός της αγάπης και της ειρήνης.
Πόσες φορές δεν βρίσκομε την ψυχή μας τσακισμένη από την ταραχή και την αγωνία; Τα ατομικά, τα οικογενειακά, τα επαγγελματικά προβλήματα μας ταράζουν τόσο πολύ. Ο φόβος της αποτυχίας μας τρομάζει. Το φάσμα κάποιας αρρώστιας μας φέρνει αναστάτωσι. Και πίσω από αυτές τις δοκιμασίες δεν έχομε την δύναμιν να διακρίνωμε τον Χριστό, που έρχεται να μας προσφέρη το χέρι του· δεν μπορούμε ακόμη να δούμε, ελπίζοντας, μιαν ανάστασι. Η ειρήνη φεύγει από την ψυχή μας με φοβερές συνέπειες. Ένας άνθρωπος ταραγμένος, γίνεται τραγικός άνθρωπος, ανίκανος να αντιμετωπίση τις συνεχείς, μά και σκληρές, δοκιμασίες της ζωής. Η ειρήνη, που έρχεται σαν ουράνιος καρπός της κοινωνίας μας μετά του Χριστού, η ειρήνη «η πάντα νούν υπερέχουσα», είναι το ισχυρότερο πνευματικό όπλο, για να κρατήσουμε μέχρι τέλους ακμαίο το φρόνημά μας σε κάθε δημιουργική μας προσπάθεια, αλλά και σε κάθε αντιξοότητα της ζωής. «Ειρήνην την εμήν δίδωμι υμίν, ου καθώς ο κόσμος δίδωσι», μας είπεν ο Κύριος. Σε μας ανήκει να την αναζητήσωμε και να την κερδήσωμε.
Ήχος β'.
Πάσα πνοή και πάσα κτίσις σε δοξάζει, Κύριε, ότι δια του Σταυρού
τον θάνατον κατήργησας, ίνα δείξης τοίς λαοίς την εκ νεκρών σου ανάστασιν, ως μόνος φιλάνθρωπος.
Κάθε έμψυχο και άψυχο δημιούργημα σε δοξολογεί, Κύριε Ιησού Χριστέ, διότι με θυσία σου επάνω στο Σταυρό, κατήργησες τον θάνατο για να προσφέρης σ' όλο τον κόσμο την λαμπροφόρο Ανάστασί σου εκ των νεκρών, σαν ο μοναδικός Θεός της αγάπης για το ανθρώπινο γένος.
Ολο το μυστήριο της λυτρώσεως είναι το μυστήριο της αγάπης του Θεού προς τον άνθρωπο. Γιά να καταλάβωμε το μέγεθος αυτής της αγάπης, χρειαζόμεθα πολύ φωτισμό και μια πραγματική επίγνωσι του εαυτού μας. Εάν ο Χριστός προσέφερεν εαυτόν θυσία μέχρι και του φρικτού Σταυρού, για ανθρώπους αφωσιωμένους στο θέλημά του, το πράμα δεν θα ήτο τόσο εκπληκτικό. Αλλ' αυτό που δημιουργεί κατάπληξι και αποδεικνύει ανεξερεύνητο το μέγεθος της θείας αγάπης είναι το ποιόν των ανθρώπων για τους οποίους θυσιάσθηκε. Ο Χριστός ενηνθρώπησε και απέθανε για ανθρώπους αμαρτωλούς. Αμαρτωλοί, ασεβείς και ανάξιοι του θείου ελέους ήμαστε τότε οι άνθρωποι. Αυτή την αλήθεια εκφράζει ο ιερός Απόστολος, όταν γράφη· «συνίστησι την εαυτού αγάπην εις ημάς ο Θεός, ότι έτι αμαρτωλών όντων ημών Χριστός υπέρ ημών απέθανε» (Ρωμ. ε', 8). Στόν απέραντο ωκεανό της θείας αγάπης, τι ημπορούμε να ανταποδώσωμε εμείς; Ένα ζητεί από μας ο αναστημένος και θριαμβευτής Χριστός να του προσφέρωμε τις ψυχές μας για να τις αγιάση, ώστε να απολαύσωμε τα αιώνια αγαθά του «ά ητοίμασε τοίς αγαπώσι αυτόν». Το να σωθούν και να κερδηθούν οι ψυχές μας είναι το θέλημα του Θεού. Εμείς προσφέρομε στο Θεό την θέλησί μας;
Ήχος γ'.
Δεύτε πάντα τα έθνη, γνώτε του φρικτού μυστηρίου την δύναμιν. Χριστός γάρ ο σωτήρ ημών, ο εν αρχή Λόγος, εσταυρώθη δι' ημάς και εκών ετάφη, και ανέστη εκ νεκρών του σώσαι τα σύμπαντα.
Αυτόν προσκυνήσωμεν.
Ελάτε όλα τα έθνη, να πληροφορηθήτε την δύναμι του φρικτού μυστηρίου της σταυρικής θυσίας του Κυρίου Ιησού. Διότι ο Σωτήρας μας Χριστός, που υπήρχε προαιωνίως στους κόλπους του Πατρός, αφού έγινε άνθρωπος, ανέβηκε στο Σταυρό για την δική μας σωτηρία, και με τη θέλησί του ετάφη και ανέστη από τους νεκρούς για να σώση ολόκληρο τον κόσμο. Αυτόν τον Λυτρωτή και Σωτήρα εμείς ας τον προσκυνήσωμεν.
Όσο και αν εμβαθύνωμε, ποτέ δεν θα κατορθώσωμε να δούμε το μυστήριο της σταυρικής θυσίας του Ιησού σε όλες του τις διαστάσεις. Γιατί εκείνο είναι τόσο μεγάλο και μείς τόσο μικροί. Μά αν δεν υπήρχε αυτό το μυστήριο, κι αν η ψυχή μας δεν αναπαυόταν σ' αυτό το λιμάνι της σωτηρίας που είναι η Εκκλησία του Χριστού, η θεμελιωμένη με το αίμα του Χριστού, που έρρευσε από τον σταυρό, τότε η ζωή μας θα ήταν χωρίς σκοπό και χωρίς περιεχόμενο. Γι' αυτό ο ποιητής καλεί «πάντα τα έθνη», για να μάθουν την εξιλαστήρια δύναμι του μυστηρίου της σταυρώσεως. Αυτού του φρικτού μυστηρίου στο οποίο υπεβλήθη θεληματικά ο Χριστός και δέχθηκε να αποθάνη και να ταφή και ύστερα να αναστηθή θριαμβευτικά, χαρίζοντας δια του μαρτυρίου του αίματος και δια της Αναστάσεως την σωτηρία σ' όλο τον κόσμο. Αυτή η ουράνια προσφορά στο ανθρώπινο γένος υπομιμνήσκεται έντονα, κάθε Κυριακή, στον όρθρο και έπειτα στην αναστάσιμη Λειτουργία· και όχι μόνον αυτό, αλλά με την τέλεσι της αναίμακτης θυσίας, ο Χριστός προσφέρεται εκείνη την ώρα ακριβώς προς τους πιστούς «εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν την αιώνιον». Όλο το μυστήριο της σωτηρίας μας εκτυλίσσεται την ώρα της θείας λατρείας, κι εμείς, μέλη της Εκκλησίας του Χριστού, ζητούμε με ταπείνωσι να ανοίξη ο Κύριος τα μάτια της ψυχής μας περισσότερο, για να εκτιμήσωμε, όσο είναι δυνατόν, το μέγεθος της δωρεάς του Χριστού στους ανθρώπους.
Ήχος δ'.
Εν τώ Σταυρώ σου Χριστέ, της αρχαίας κατάρας ηλευθέρωσας ημάς,
και εν τώ θανάτω σου τον την φύσιν ημών τυραννήσαντα διάβολον κατήργησας,
εν δε τη εγέρσει σου χαράς τα πάντα επλήρωσας.
Διό βοώμέν σοι· Ο αναστάς εκ των νεκρών, Κύριε, δόξα σοι.
Μέ τον Σταυρό σου, Χριστέ, μας απηλευθέρωσες από την πανάρχαιη κατάρα και με τον θάνατό σου κατήργησες τον διάβολο, που ετυράννησε τόσο πολύ το ανθρώπινο γένος· με την Ανάστασί σου δε επλημμύρισες τον κόσμο από χαρά. Γι αυτό αναφωνούμε προς σε· σύ Κύριε, που ανεστήθης εκ των νεκρών, ας είσαι δοξασμένος.
Μέ τον θάνατο και την Ανάστασί του ο Χριστός, κατήργησε τον διάβολο· δεν είναι πια αυτός ο μόνος εξουσιαστής και κυρίαρχος. Μετά το τρόπαιό του, με την πτώσι των Πρωτοπλάστων, εκέρδηζε τις ψυχές με κάθε άνεσι, γιατί κανείς δεν μπορούσε να τις εξαγοράση από την κυριαρχία του. Αλλά ο Σταυρός έθραυσε τα δεσμά του Άδου, το αίμα του Χριστού έπλυνε τον ρύπο που είχε σχηματισθή από τις αμαρτίες επάνω στις ανθρώπινες ψυχές, και ο άγγελος κατά την εντολή του Θεού ξανάνοιξε τις πύλες του Παραδείσου. Η αιώνια βασιλεία του Θεού μένει μονίμως ανοικτή για κείνους που θέλουν να την κερδήσουν. Οι άνθρωποι, που πιστεύουν στο Χριστό και στην Εκκλησία του, έχουν πανίσχυρο οπλισμό για να αντισταθούν κατά του διαβόλου· αυτός δεν παύει ούτε στιγμή να μας πολεμή, να στήνη παγίδες, να δίνη υποσχέσεις και να νοθεύη την αλήθεια. Εμείς όμως, φωτισμένοι με το φώς του αναστάντος Χριστού, ενισχυμένοι με την δύναμι του Σταυρού, δεν σταματούμε ποτέ την αντίστασι. Και το αποτέλεσμα του αγώνος θα είναι πάντοτε δικό μας. Η δύναμι του Θεού και η δική μας ισχυρή θέλησι μπορούν να αναστείλουν κάθε σατανική επιβουλή. Εμπρός, λοιπόν, για να συνεχίσωμε τον ίδιο αγώνα. Ανήκομε στο Χριστό, στο όνομά του θα πεθάνωμε και θα βρεθούμε στην αναστάσιμη χαρά της βασιλείας του.
Ήχος πλ. α'.
Κύριε, εσφραγισμένου του τάφου υπό των παρανόμων,
προήλθες εκ του μνήματος, καθώς ετέχθης εκ της Θεοτόκου·
ουκ έγνωσαν πώς εσαρκώθης οι ασώματοί σου άγγελοι·
ουκ ήσθοντο πότε ανέστης οι φυλάσσοντές σε στρατιώται·
αμφότερα γάρ εσφράγισται τοίς ερευνώσι,
πεφανέρωται δε τα θαύματα τοίς προσκυνούσιν εν πίστει το μυστήριον·
ο ανυμνούσιν, απόδος ημίν αγαλλίασιν και το μέγα έλεος.
Κύριε Ιησού Χριστέ, ενώ ο τάφος είχε σφραγισθή με ασφάλεια από τους παρανόμους σταυρωτάς σου Ιουδαίους, σύ εβγήκες μέσα από το μνήμα θαυματουργικώς, όπως εγεννήθηκες από την Θεοτόκο Μητέρα σου. Και όπως δεν αντελήφθησαν αι αγγελικαί δυνάμεις, που δεν έχουν υλικό σώμα, πώς σύ έλαβες σάρκα ανθρώπινη, κατά τον ίδιο τρόπο οι στρατιώται που εφύλαγαν τον τάφο σου, δεν κατάλαβαν καλά-καλά σε ποιά ακριβώς στιγμή ανεστήθης, γιατί από την αστραπή εθαμπώθησαν τόσο πολύ. Αυτά, λοιπόν, τα δύο γεγονότα είναι ακατάληπτα για κείνους που πάνε να τα ερευνήσουν με την ανθρώπινη λογική· ενώ είναι δύο θαύματα, που έχουν αποκαλυφθή σε κείνους που προσκυνούν με πίστι το μυστήριο της θυσίας σου· Δόσε, λοιπόν, σε μας, Κύριε, που υμνολογούμε αυτό το μυστήριο, την αγαλλίασι και το μέγα σου έλεος.
Η ανάστασι του Χριστού είναι ένα θαύμα. Ολόκληρο το μυστήριο της θείας επιφανείας και της σωτηρίας μας είναι ένα θαύμα. Στεκόμαστε με ανοιχτά τα μάτια της ψυχής μας μπροστά σ' αυτό το μεγάλο θαύμα. Αν δεν το είχαμε αυτό το θαύμα, τότε τι θα είχαμε; Και ποιό νόημα μπορούσε να έχη η ζωή μας; Το πιο μεγάλο και φωτεινό άστρο της ζωής μας είναι η παρουσία του Χριστού στη ζωή μας. Ο Χριστός είναι ο Διδάσκαλος, ο Χριστός το πρότυπο της ζωής, ο Χριστός η υπερτάτη θυσία, ο Χριστός η απόλυτη αγάπη, ο Χριστός η ανάστασι και η ζωή. Όχι απλώς προσκυνούμε και υμνολογούμε το θαύμα του, αλλά τραγουδούμε έναν ακατάπαυστο ύμνο για τις πλούσιες δωρεές που μας έφερε στη ζωή. Μακρυά, λοιπόν, από κάθε ορθολογιστική σκέψι, με πανίσχυρο όπλο την πίστι, ας προσεγγίσωμε κατά ένα ακόμη βήμα το Χριστό για να του προσφέρωμε την βαθειά ευγνωμοσύνη μας, γιατί μας εχάρισε την ανάστασι και τη ζωή. Αμήν.
Ήχος πλ. β'.
Ο Σταυρός σου, Κύριε, ζωή και ανάστασις υπάρχει τώ λαώ σου·
και επ' αυτώ πεποιθότες σε τον αναστάντα Θεόν ημών υμνούμεν·
ελέησον ημάς.
Ο Σταυρός σου, Κύριε Ιησού Χριστέ, έγινε η πηγή της ζωής και της αναστάσεως για τον πιστό λαό σου· στηριγμένοι με απόλυτη πεποίθησι και εμπιστοσύνη επάνω σ' αυτόν, υμνολογούμε σένα τον αναστάντα εκ νεκρών Θεό μας και σε παρακαλούμε να μας ελεήσης.
Ο Σταυρός του Κυρίου, μετά την ανάστασί του, έγινε για τους Χριστιανούς σύμβολο δόξης, πηγή δυνάμεως και σημείο προσκυνήσεως και τιμής. Ο θείος Απόστολος Παύλος έχει αναπτύξει, στις Επιστολές του, ολόκληρη την περί του Σταυρού θεία διδασκαλία. Οι υμνογράφοι της Εκκλησίας υμνούν ακαταπαύστως το Σταυρό. Οι ιεροί Πατέρες ερμηνεύουν τη διδασκαλία της Καινής Διαθήκης και αποκαλύπτουν τη δύναμι του Σταυρού του Κυρίου. Οι ιεροί ναοί παίρνουν το σχήμα του Σταυρού, οι χριστιανοί σχηματίζουν διαρκώς το ιερό σημείο του Σταυρού στο στήθος τους, οι χριστιανοί βασιλείς και ηγεμόνες το καθιστούν τίμιο διάδημα και δισεκατομμύρια χριστιανών ανά τους αιώνας το εκράτησαν και το κρατούν μόνιμα επάνω στο σώμα τους για να αντλούν δύναμι και παρηγοριά. Σ' ένα άλλον ύμνο της Εκκλησίας μας, ψάλλομε· «Κύριε, όπλον κατά του διαβόλου τον Σταυρόν σου ημίν δέδωκας φρίττει γάρ και τρέμει, μη φέρων καθοράν αυτού την δύναμιν...».
Αυτές οι τελευταίες λέξεις δικαιολογούν ολοφάνερα, γιατί έχει ξεσπάσει, από χρόνια τώρα, ένας φοβερός πόλεμος των χιλιαστών κατά του τιμίου Σταυρού. Ένα από τα πιο βασικά σημεία της διδασκαλίας τους είναι η άρνησι του Σταυρού, που τον πολεμούν με πάθος και πείσμα. Θα ήταν να απορή κανείς, αν δεν εγνώριζε, τι φοβερό έργο κατά του Χριστού και της σωτηρίας των χριστιανών κάνουν οι χιλιασταί. Κρημνίζουν και δολοφονούν ψυχές, αφαιρώντας το Σταυρό από την ψυχή και την ζωή των ανθρώπων. Τά επιχειρήματά τους είναι αδύνατα και ανόητα. Γιά να δημιουργήσουν ψυχικό πρόβλημα στα θύματά τους, τους υποχρεώνουν να πατήσουν επάνω στο Σταυρό και έπειτα να γίνουν δεκτοί στην πλάνη τους. Αλλ' είπαμε προηγουμένως. Ο διάβολος φοβείται και γι' αυτό πολεμεί το Σταυρό. Εμείς γνωρίζομε και πιστεύομε ότι ο Σταυρός του Κυρίου ωδήγησε στην Ανάστασι. Ο Σταυρός είναι η δύναμί μας, η δόξα μας, η τιμή μας, η πηγή της αναστάσεως και της ζωής.
Ήχος βαρύς.
Ανέστη Χριστός εκ νεκρών, λύσας θανάτου τα δεσμά·
ευαγγελίζου γη χαράν μεγάλην· αινείτε, ουρανοί, Θεού την δόξαν.
Ο Χριστός ανεστήθη εκ των νεκρών, αφού έσπασε τις αλυσίδες του θανάτου· με πολλή ευχαρίστησι ανάγγειλε, γη, την μεγάλη αυτή χαρά σ' όλο τον κόσμο· και σεις ουρανοί υμνείτε τη μεγάλη δόξα του Θεού.
Ενα μεγάλο μήνυμα χαράς ήταν η Ανάστασι του Χριστού για τους μαθητάς του. Πώς ήτο δυνατόν να μη χαρούν μετά το νικητήριο σάλπισμα του θριάμβου του Ιησού; Τώρα είχαν τα πάντα πληρωθή από το φώς· και ο ουρανός και η γη και ο άδης. Αυτή η υπερκόσμια λάμψι του αναστημένου Χριστού στη γη είναι η αιώνια πηγή της χαράς των χριστιανών. Ο Χριστός είπε πώς στη γήϊνη ζωή μας, οι άνθρωποι, θα δοκιμάσωμε πολλές θλίψεις· αλλά για τους χριστιανούς οι θλίψεις είναι ευκαιρίες οικοδομής και κατεργασία πνευματική για την άσκησι στην υπομονή και την καρτερία. Κι όταν πονούμε ακόμη οι χριστιανοί, ξέρουμε πώς στο τέλος γίνεται το θέλημα του Θεού, που μας αγαπά και μας φροντίζει. Γι' αυτό νοιώθουμε την πραγματική χαρά, που πηγάζει από τον κενό τάφο του Χριστού.
Σε όλες τις εποχές οι άνθρωποι αναζητούν την χαρά σε εξωτερικές πράξεις και εκδηλώσεις του εαυτού των ή του περιβάλλοντός των, χωρίς περιεχόμενο και βάθος. Η χαρά των ανθρώπων, για να είναι σταθερή και να ικανοποιή τον εσώτερο άνθρωπο, πρέπει να έχη άμεση σχέσι με τον Θεό. Εκείνο που πιο πολύ μας συντρίβει στη ζωή μας είναι το φάσμα του θανάτου και η περιπέτεια της αρρώστιας. Γιά κείνους που πιστεύουν στο Χριστό, ο θάνατος θα μας φέρη πιο γρήγορα κοντά του και στη χαρά της Βασιλείας του. Η δε αρρώστια θα αποδειχθή τελικά για την ψυχική μας ωφέλεια πολύ χρήσιμη. Γι' αυτό, στο αναστάσιμο τροπάριο των αίνων, ο ψαλμωδός καλεί την γη, και τους ουρανούς να υμνήσουν την δόξα του Θεού· «αινείτε, ουρανοί, θεού την δόξαν». Αυτό τον ύμνο ας ψάλουμε κι εμείς στον αναστάντα Χριστό, σαν ένα τραγούδι ευχαριστίας και ευγνωμοσύνης στο μεγάλο Θεό μας.
Ήχος πλ. δ'.
Κύριε, ει και κριτηρίω παρέστης υπό Πιλάτου κρινόμενος,
αλλ' ουκ απελείφθης του θρόνου τώ Πατρί συγκαθεζόμενος,
και αναστάς εκ νεκρών, τον κόσμον ηλευθέρωσας εκ της δουλείας του αλλοτρίου,
ως οικτίρμων και φιλάνθρωπος.
Κύριε Ιησού Χριστέ, αν και παρουσιάσθηκες στο δικαστήριο σαν κατηγορούμενος, δικαζόμενος από τον Πιλάτο, όμως δεν έπαυσες να κατέχης κι εκείνη την ώρα τον ουράνιο θρόνο σου, αφού πάντοτε κάθεσαι, μαζύ με τον Πατέρα σου επάνω σ' αυτόν· και αφού μάλιστα με το να αναστηθής εκ των νεκρών απήλλαξες ολόκληρο τον κόσμο από την τυραννική δουλεία του διαβόλου και του θανάτου, σαν εύσπλαγχνος και φιλάνθρωπος Θεός που είσαι.
Σε πολλά από τα αναστάσιμα τροπάρια, οι ιεροί υμνωδοί, πριν φθάσουν στον ύμνο για την Ανάστασι, ενθυμούνται το Πάθος του Κυρίου και όλη την ταπείνωσι που υπέστη για την σωτηρία του κόσμου. Έτσι και στο πρώτο τροπάριο των αίνων της σημερινής Κυριακής ο ποιητής υπενθυμίζει την παρουσία του Χριστού στο ανθρώπινο δικαστήριο, που προς στιγμήν έδειχνε πώς όλα για τον Χριστό είχαν τελειώσει. Άλλο όμως είναι η ταπείνωσι και άλλο η ήττα. Η ταπείνωσι είναι δύναμι και προσφορά. Η ήττα είναι αφανισμός. Ο Χριστός εδέχθη να ταπεινωθή τόσο πολύ για την σωτηρία μας. Οι αγιογράφοι της Εκκλησίας μας ωνόμασαν την παράστασι του Χριστού στο Σταυρό, άκρα ταπείνωσι. Αυτός, λοιπόν, που εταπεινώθη ήταν ουσιαστικά ο δυνατός. Διότι δεν έπαυσε ούτε στιγμή να είναι ο δυνατός, αυτός που κρατούσε τον θρόνο του στον ουρανό, αυτός που μπορούσε να πή ένα λόγο ή να παρατάξη στρατιές αγγέλων, για να συντρίψη τους εχθρούς του. Δεν το έκανε όμως.
Ο Χριστός είναι ο τύπος και ο υπογραμμός για μας, αδελφέ μου. Ας ταπεινωθούμε, λοιπόν. Δεν πειράζει αν θα μας περιφρονήσουν κι αν θα μας χλευάσουν για το όνομά του. Αρκεί να εκπροσωπούμε άξια τον Χριστό και να μη νικηθούμε από την αμαρτία. Ο συμβιβασμός στη ζωή μας είναι ήττα, ενώ ακριβώς το σημείο του Σταυρού σημαίνει την κατάργησι κάθε συμβιβασμού με τον κόσμο. Ο αγώνας μας για να μείνωμε πιστοί στο παράδειγμα και στο θέλημα του Χριστού, θα μας φέρη κοντά στον ουράνιο θρόνο του· θα μας χαρίση την αιωνία ανάστασι και την ζωή της βασιλείας του. Ο αγώνας των χριστιανών δεν είναι ουτοπία, ούτε χαίμαιρα· είναι ζωή χάριτος και προσδοκίας για την ανάστασι.