Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΔΙΔΑΚΤΕΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ
ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
ΤΟΥ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΥΜΝΩΔΙΑΣ
ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΡΟΔΟΥ
(Έτος Ιδρύσεως : 2007)
Η φοίτηση στη σχολή είναι πενταετής (Πτυχίο Iεροψάλτου) ή εξαετής (Δίπλωμα Βυζαντινής Μουσικής). Τα μαθήματα διαρκούν δύω/τρις ώρες την εβδομάδα για κάθε τμήμα.
ΤΑΞΙΣ Α’
Για το πρώτο έτος, η διδασκαλία περιλαμβάνει ασκήσεις βυζαντινής μουσικής και εισαγωγή στο σύντομο «αναστασιματάριον» του Ιωάννου Πρωτοψάλτου ενώ τη δεύτερη ώρα εκμάθηση ύμνων (προσόμοια, καθίσματα, απολυτίκια κ.τ.λ.) εξ’ ακοής .
ΤΑΞΙΣ Β’
Στο δεύτερο έτος διδάσκεται το «Αναστασιματάριον» του Ιωάννου Πρωτοψάλτου, σύντομο και αργοσύντομο.
ΤΑΞΙΣ Γ’
Στο τρίτο έτος, τη μία ώρα της εβδομάδος διδάσκεται το «Ειρμολόγιον» του Ιωάννου Πρωτοψάλτου και την άλλη το «Δοξαστάριον» του Πέτρου Πελοποννησίου.
ΤΑΞΙΣ Δ’ & Ε’
Στην ύλη του τετάρτου και πέμπτου έτους περιλαμβάνονται όλα τα «κλασικά» μαθήματα βυζαντινής μουσικής των προηγούμενων αιώνων, παπαδικού και στιχηραρικού μέλους. Χερουβικά, κοινωνικά, αργές δοξολογίες, αργά δοξαστικά, αργά κεκραγάρια και πασαπνοάρια κτλ.
ΤΑΞΙΣ Ε’ & ΣΤ’
Στο έκτο και τελευταίο –ανώτερο- έτος, διδάσκονται καλοφωνικοί ειρμοί, κρατήματα καθώς και επιλεγμένα δύσκολα μαθήματα τα οποία αποσκοπούν στην τελειοποίηση από τεχνικής αλλά και θεωρητικής πλευράς του μαθητή-ψάλτη.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Στα μαθήματα χρησιμοποιούνται τα κλασικά βιβλία, δηλαδή, το «Αναστασιματάριον» και το «Ειρμολόγιον» του Ιωάννου Πρωτοψάλτου, το «Δοξαστάριον» του Πέτρου Πελοποννησίου, το «Ταμείον Ανθολογίας» (Εσπερινός – Όρθρος – Θεία Λειτουργία) του Θεοδώρου Φωκαέως και το «Καλοφωνικόν Ειρμολόγιον» του Γρηγορίου Πρωτοψάλτου. Επίσης, χρησιμοποιούνται συμπληρωματικά το «Ειρμολόγιον» του Πέτρου Πελοποννησίου, το «Ταμείον Ανθολογίας» του Χουρμουζίου Χαρτοφύλακος και το «Δοξαστάριον» του Ιακώβου Πρωτοψάλτου.
ΘΕΩΡΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
Ως θεωρητικό εγχειρίδιο χρησιμοποιείται το βιβλίο του Γεωργίου Ν. Κωνσταντίνου «Θεωρία και Πράξη της Εκκλησιαστικής Μουσικής» το οποίο βασίζεται στην κλασική θεωρία του Χρυσάνθου, ενός εκ των τριών μεταρρυθμιστών της νέας γραφής του 1814 και στις προσθήκες και διορθώσεις της Μουσικής Επιτροπής του Οικουμενικού Πατριαρχείου (1881).
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΝΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
Παράλληλα με τα «υποχρεωτικά», διδάσκονται και τα «δευτερεύοντα» μαθήματα, τα οποία είναι όμως εξίσου απαραίτητα και χρήσιμα σε ένα ψάλτη. Τυπικό, ορθογραφία, ιστορία μουσικής, υμνολογία, λειτουργική αλλά και κάποιες στοιχειώδεις γνώσεις θεωρίας ευρωπαϊκής μουσικής. Τα «δευτερεύοντα» μαθήματα διδάσκονται χωριστά ανά τρίμηνο και διαρκούν ένα διδακτικό έτος. Η φοίτηση σε αυτά είναι υποχρεωτική αλλά ο μαθητής μπορεί να επιλέξει πότε θα τα διδαχθεί, από το τρίτο έτος και μετά. Η θεωρία της ευρωπαϊκής μουσικής είναι υποχρεωτική από το νόμο μόνο στην περίπτωση που ο μαθητής θέλει να δώσει εξετάσεις για Δίπλωμα Βυζαντινής Μουσικής.
ΧΟΡΩΔΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ
Απαραίτητο δύσκολο «μάθημα» είναι και η συμμετοχή στη χορωδία των μαθητών της σχολής. «Μάθημα», γιατί είναι δύσκολο για όλους – μαθητές και δασκάλους - να καταφέρουν να συμ-ψάλλουν και να συν-εργαστούν ώστε να ακουστεί ένα ομοιογενές, οργανωμένο και αισθητικά ωραίο αποτέλεσμα.
ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΑ ΑΝΑΛΟΓΙΑ
Υποχρεωτική για την επιτυχή περάτωση του διδακτικού έτους είναι η συμμετοχή των μαθητών στα αναλόγια, αφού, ως γνωστόν, καλά είναι και τα μαθήματα αλλά το στασίδι κάνει τον ψάλτη!
Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στο παιδικό τμήμα της σχολής, όπου οι μαθητές (κυρίως δημοτικού σχολείου) διδάσκονται εξ’ ακοής διάφορους ύμνους και μαθαίνουν να ψάλλουν και χορωδιακά, κάνοντας πράξη το μάθημά τους στις κυριακάτικες Θείες Λειτουργίες.
Τέλος, λειτουργούν διάφορα τμήματα με ειδικά θέματα για προχωρημένους μαθητές και ψάλτες:
Τμήμα μελοποιίας. Στον πρώτο κύκλο μαθημάτων διδάσκεται η μελοποίηση σύντομων στιχηραρικών μελών σύμφωνα με το σύστημα του Πέτρου Λαμπαδαρίου καθώς και διδασκαλία των σχετικών κανόνων ορθογραφίας ενώ στους επόμενους η μελοποίηση αργών στιχηραρικών και παπαδικών μελών.
Τμήματα διδασκαλίας «Δοξασταρίου» Ιακώβου Πρωτοψάλτου και Πέτρου Φιλανθίδη («Αθωνιάς»). Στα τμήματα αυτά διδάσκονται επιλεγμένα μέλη τα οποία βοηθούν στην τεχνική και θεωρητική τελειοποίηση του ψάλτη – μαθητή αφού μέσα από τη μελέτη τους μπορούμε να αποκομίσουμε πάρα πολλά στοιχεία σχετικά με τη μελοποιία, τη δομή μιας μελωδίας, τα διάφορα μουσικά σχήματα και τεχνάσματα που χρησιμοποιούν οι μελοποιοί αλλά και να εντρυφήσουμε στις παλαιές μουσικές «θέσεις» και στην ανάγνωση δύσκολων μουσικά κειμένων.